السلام
عليكم ورحمة الله وبركاته
الْحَمْدُ
لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ
هَدَانَا اللَّهُ, . أَشْهَدُ أَنْ لاَ
إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ, الْمَلِكُ الْحَقُّ الْمُبِيْنُ,
وَأَشْهَدُ أَنَّ مٌحَمَّدًا عَبْدُهُ
وَرَسُوْلُهُ, صَادِقُ الْوَعْدِ اْلأَمِيْنُ. اَللَّهُمَّ صَلِّيْ وَسَلِّمْ
وَبَارِكْ عَلَى نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ, وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ أَجْمَعِيْنَ.
أَمَّا بَعْدُ, فَيَا عِبَادَ اللهِ, أُصِيْكُمْ وَإِيَّايَ بِتَقْوَى اللهِ حَقَّ
تُقَاتِهِ, لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ. قَالَ
اللهُ تَعَالَى فِيْ الْقُرْآنِ الْكَرِيْمِ: يَا
أَيُّهاَ الَّذِيْنَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوْتُنَّ
إِلاَّ وَأَنتُمْ مُّسْلِمُوْنَ.
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Hamiwiti khutbah Jum’ah ing dinten punika, kula ngajak dhumateng
diri pribadi kula piyambak lan ugi dhumateng jama’ah Jum’ah, sumangga kula
dhèrèkaken sesarengan tansah syukur dhateng sadaya nikmat lan rahmat ingkang
tansah dipunparingaken Allah Subhanahu wa Ta’ala dhumateng kita.
Salajengipun, sumangga kita
ginakaken nikmat punika kanthi cara nambah ketaqwaan kita dhumateng Allah
Subhanahu wa Ta’ala, hanindakaken sadaya dhawuhipun Allah Subhanahu wa Ta’ala
kanthi ikhlas lan hanebihi sadaya awisanipun Allah Subhanahu wa Ta’ala kanthi
sabar.
Shalawat lan salam mugi tansah kaparingaken dhumateng Junjungan
kita Rasulullah Muhammad shalallahu
‘alaihi wa sallam ingkang sampun maringi tuladha panggesangan punika dhumateng
kita.
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Rasulullah shalallahu ‘alaihi
wa sallam ngendika, bilih shadaqah punika mujudaken kuwajiban
saben-saben tiyang Islam jumbuh
kaliyan kekiyatanipun. Kados dhawuh pangandikanipun makaten:
عَلَى
كُلِّ مُسْلِمٍ صَدَقَةٌ, قَالُوْا: فَإِنْ لَمْ يَجِدْ؟, قَالَ: فَيَعْمَلُ
بِيَدَيْهِ فَيَنْفَعُ نَفْسَهُ وَيَتَصَدَّقُ, قَالوُا: فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ
اَوْ لَمْ يَفْعَلْ؟, قَالَ: فَيُعِيْنُ ذَا الْحَاجَةِ الْمَلْهُوْفِ,
قَالُوْا:
فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ؟, قَالَ: (فَيُمْسِكُ عَنِ السَّرِّ فَإِنَّهُ لَهُ
صَدَقَةٌ). (رواه أحمد والبخارى ومسلم والنسائ عن ابى موسى الاشعرى ر-ض).
“Saben-saben Muslim
wajib shadaqah, para shahabat banjur mundhut pirsa marang Kanjeng Nabi shalallahu ‘alaihi wa sallam: “Kados pundi Kanjeng Nabi manawi
boten gadhah ingkang dipunshadaqahaken?. Nabi shalallahu ‘alaihi wa sallam dhawuh: “Prayoga yambut gawé nganti
dhèwèké cukup kabutuhané dhéwé lan bisa shadaqah”. Para shahabat mundhut pira
manèh: “Manawi boten saged nyambut damel kados pundi?. Nabi
shalallahu ‘alaihi wa sallam dhawuh: “Prayoga dhèwèké awèh pitulungan
marang wong kang butuhaké pitulungan”. Para shahabat mundhut pirsa manèh:
“Manawi boten saged ugi kados pundi Nabi”. Nabi shalallahu ‘alaihi wa sallam dhawuh: “Prayoga dhèwèké ngongkon
wong liya tumindak becik”. Para shahabat mundhut pirsa manèh: “Manawi amar
ma’ruf kémawon boten saged kados pundi Kanjeng Nabi?. Nabi
shalallahu ‘alaihi wa sallam dhawuh: “Prayoga dhèwèké nyegah
awake tumindak ala, mangka satemené nyegah tumindak ala kuwi minangka
shadaqah”. (HR. Ahmad, Bukhari, Muslim, lan An-Nasa’i saking Abu Musa
al-Asy’ari).
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Kanthi hadits kasebat, nedahaken bilih shadaqah punika boten mutlak
namung kanggé tiyang ingkang sugih bandha kémawon, hananging saged ugi
dipuntindakaken sinten kémawon jumbuh kaliyan kekiyatanipun. Nabi
shalallahu ‘alaihi wa sallam kanthi sabar paring katerangan
dhumateng para shahabat lan mesthinipun ugi dhumateng kita, bilih shadaqah
punika:
o
Manawi boten kagungan bandha, prayogi
nyambut damel kanggé hanyekapi kabetahanipun piyambak, lan sanèsipun
dipun-ginakaken kanggé shadaqah,
o
Manawi kanthi bandha boten saged, pramila
shadaqah kanthi tenaga dhateng tiyang ingkang hambetahaken,
o
Manawi kanthi tenaga boten saged ugi, pramila
shadaqah kanthi lisanipun arupi “amar makruf nahi mungkar”; ngajak tiyang sanès
nindakaken kesahénan lan nyegah tiyang saking tumindak awon,
o
Manawi boten saged ugi, pramila misah
tiyang ingkang nembé pasulayan kanthi adil kalebet ugi shadaqah,
o
Maringi pitulungan dhumateng tiyang badhé nitih
titihan utawi kendharaan lan ngangkat barangipun tiyang sanès dhateng
kendharaan ugi kalebet shadaqah,
o
Ngucapaken kalimah “THAYYIBAH” inggih kalebet ugi shadaqah,
o
Lampahipun satunggalipun tiyang dhateng masjid saperlu hanindakaken shalat jama’ah inggih kalebet
shadaqah,
o
Nyingkiraken samukawis barang ingkang
ngalangi lan ngganggu ing margi, inggih kalebet ugi shadaqah.
Kanthi hadits kasebat, sampun terwaca lan tingkas Rasulullah
shalallahu ‘alaihi wa sallam maringi
piwucal arti lan makna shadaqah, sahingga mokal manawi wonten tiyang ingkang
boten hanggadhahi kuwajiban shadaqah. Sadaya tiyang Islam hanggadhahi kuwajiban shadaqah miturut kekiyatanipun
piyambak-piyambak.
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Shadaqah ingkang dipunparingaken dhumateng sinten kémawon punika
mujudaken kesahénan ingkang wonten ganjaranipun, hananging shadaqah kanggé
sanak kulawarga hanggadhahi kesahénan ingkang linangkung katimbang shadaqah
dhumateng salintunipun kulawarga. Sanajan makaten manawi kasinungan rizki
ingkang langkung kathah ampun ngantos mandheg wonten ing kulawarga kémawon,
hananging tiyang sanès prayogi dipun-gatosaken ugi.
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Islam anggènipun majibaken shadaqah boten maringi kalonggaran
tumrapipun tiyang wegah-wegahan nyambut damel, hangentosi shadaqahipun tiyang
ingkang badhé maringi, hananging agami Islam paring piwucal dhumateng umatipun
supados nyambut damel ingkang sregep, pados rizki kanggé hanyekapi
kabetahanipun ngagesang, lan boten remen dhateng tiyang ingkang pandamelanipun
namung njagakaken peparingipun tiyang sanès.
Awit saking punika, tiyang ingkang pantes hanggadhahi hak nampi
shadaqah punika tiyang ingkang pancèn leres-leres hambetahaken pitulungan,
jalaran usahanipun boten hanyekapi kabetahanipun. Islam ugi paring piwucal
bilih tiyang ingkang kiyat nyambut damel boten hanggadhahi hak nampi shadaqah.
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Shadaqah kanthi bandha punika saged handhatengaken kabagyan ing
alam donya lan ing alam akhirat. Kabagyan ing donya arupi gantosipun rizki
ingkang langkung ageng, kados ingkang dipunjanjèkaken Allah Subhanahu wa Ta’ala
wonten ing Al-Qur’an surat Saba’ [34]: ayat 39:
قُلْ
إِنَّ رَبِّيْ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ,
وَمَآ أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ, وَهُوَ خَيْرٌ الرَّازِقِيْنَ.
“Dhawuha sira (Muhammad): “Sejatiné Gustiku anjembaraké rezeki
tumrap sapa wahé kang kakersakaké ing antarané kawula-kawulané lan angrupekaké
tumrap (sapa wahé kang dikersakaké)”. Lan bandha apa wahé kang sira blanjakaké,
mula Allah bakal angganti bandha (mahu) lan Panjenengané iku sebagus-bagusé
kang maringi rezeki”. (QS. Saba’ [34]:39).
Satunggalipun hadits ingkang nunggal makna saking Abu Hurairah ra.,
bilih Rasulullah shalallahu ‘alaihi wa
sallam paring piwucal makaten:
مَا مِنْ يَوْمٍ يُصْبِحُ الْعِبَادُ فِيْهِ اِلاَّ مَلَكَانِ يَنْرِلاَنِ فَيَقُوْلُ اَحَدُهُمَا: اللهُمَّ اَعْطِ مُنْفِقًا, وَيَقُوْلُ الْاخَرُ اللهُمَّ اَعْطِ مُمْسِكًا تَلَفَ.
Tegesipun: “Saben-saben ésuk ana Malaikat loro kang
tumurun ing langit donya padha ndonga nyenyuwun marang Allah, kang siji ndonga:
“Ya Allah, mugi kersa Paduka paring gantos dhumateng tiyang ingkang kersa
blanjakaken bandhanipun”. Malaikat sijiné ndonga: “Ya Allah, mugi kersa Paduka
maringi karisakan dhateng tiyang ingkang boten purun blanjakaken mbandhanipun”.
(HR. Bukhari Muslim).
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Kajawi
kabagyan kadonyan ingkang sifatipun materi, shadaqah punika saged dhatengaken
kabagyan ingkang sifatipun maknawi, kados
ingkang dipun-ngendikaken Rasulullah
shalallahu ‘alaihi wa sallam riwayat
Turmudzi saking Mu’az bin Jabal ra:
... وَالصَّدَقَةُ تُظْفِىءُ الْخَطِيْئَةَ كَمَا يُطْفِىءُ الْمَاءُ النَّارِ.
“Lan shadaqah iku bisa ngilangi kesalahan kaya
banyu bisa matèni geni”.
Wonten ing hadits sanès
Rasulullah shalallahu ‘alaihi wa sallam
ngendika:
اِتَّمُوْا
النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ.
“Jaganen awakmu saka uruping geni neraka, sanajan
hamung kanthi shadaqah sepotong tamar”.
Jama’ah
Jum’ah kaum Muslimin rahimakumullah,
Kanthi keterangan kasebat kintenipun sampun cetha lan gamblang,
bilih shadaqah punika dados kewajibanipun saben-saben tiyang Islam jumbuh
kaliyan kekiyatanipun. Manawi boten lumantar bandhanipun, inggih lumantar
tenaganipun. Amar makruf nahi mungkar kalebet shadaqah. Nyingkiraken barang ing
margi ingkang ngganggu tiyang ingkang badhé mlampah kalebet shadaqah. Maos
kalimat Thayyibah kalebet shadaqah, lan sapanunggalanipun ingkang mesthi boten
kedah arupi bandha.
Allah subhanahu wa Ta’ala badhé maringi piwales ingkang langkung
kathah lan langkung sahé arupi kesahénan ingkang sifatipun kadonyan lan
sifatipun kaakhiratan, katimbang ingkang dipunblanjakaken.
Mugi-mugi Allah subhanahu wa Ta’ala tansah maringi taufiq lan
hidayah dhumateng kita, sahingga kita saged ngedalaken shadaqah kanthi ènthèng.
Amin Yaa Rabbal ‘Alamin.
بَارَكَ
اللهُ لِيْ وَلَكُمْ فِيْ الْقُرْآنِ الْعَظِيْمِ, وَنَفَعَنِيْ وَإِيَّاكُمْ
بِمَا فِيْهِ مِنَ اْلآيَاتِ
وَالذِّكْرِ الْحَكِيْمِ, وَتَقَبَّلَ مِنِّيْ
وَمِنْكُمْ تِلاَوَتَهُ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ.
-=(hms, 310117, 08.44)=-